ডিজিটেল ডেস্ক: শেহতীয়াকৈ ৰাজ্যৰ বিভিন্ন প্ৰান্তত খাদ্যত বিষক্ৰিয়া হৈ বহুকেইজন লোকে প্ৰাণ হেৰুৱাইছে। সময়ে সময়ে এনে ঘটনা ঘটে যদিও গৰমৰ দিনকেইটাত খাদ্যত বিষক্ৰিয়া বেছিকৈ হয়। খাদ্যত বিষক্ৰিয়া হোৱা বেছিভাগ লোকেই চিকিৎসা অবিহনে এদিন বা দুদিনতে সুস্থ হৈ উঠে। কিন্তু যিসকলৰ ৰোগ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা দুৰ্বল, ৫ বছৰ বয়সতকৈ সৰু শিশু তথা ৬৫ বছৰতকৈ অধিক বয়সৰ লোকৰ খাদ্যত বিষক্ৰিয়া হ’লে অৱস্থা গুৰুতৰ হ’ব পাৰে।

খাদ্যৰ বিষক্ৰিয়া কি?

বীজাণু বা অন্যান্য বিষাক্ত পদাৰ্থৰ দ্বাৰা দূষিত খাদ্য বা পানী খালে খাদ্যৰ বিষক্ৰিয়া হয়। এই সময়ছোৱাত শৰীৰটোয়ে বমি বা ডায়েৰিয়া বা দুয়োটাৰে জৰিয়তে পাচনতন্ত্ৰৰ পৰা বিষাক্ত পদাৰ্থবোৰ আঁতৰোৱাৰ কাম কৰে। এদিন বা দুদিন এনেকৈয়ে থাকে।

খাদ্যৰ বিষক্ৰিয়াৰ লক্ষণ

খাদ্যত বিষক্ৰিয়া হ'লে আপোনাৰ শৰীৰত দেখা দিয়া লক্ষণবোৰ হৈছে-

১) ডায়েৰিয়া

২) জ্বৰ

৩) মূৰৰ বিষ

৪) পেটৰ বিষ

৫) বমি 

দূষিত খাদ্য বা তৰল পদাৰ্থ গ্ৰহণ কৰাৰ পিছত দুঘণ্টাৰ পৰা ছয় ঘণ্টাৰ ভিতৰত এই বিষক্ৰিয়াৰ লক্ষণ দেখা দিব পাৰে। কিন্তু ইয়াৰ  শৰীৰলৈ যোৱা বীজাণুৰ ওপৰত এই বিষক্ৰিয়া কিমান গুৰুতৰ হ'ব, সেয়া নিৰ্ভৰ কৰে। 

খাদ্যৰ বিষক্ৰিয়া হোৱাৰ কাৰণ

ক্ষতিকাৰক বেক্টেৰিয়া, ভাইৰাছ, পৰজীৱী বা বিষাক্ত পদাৰ্থৰে দূষিত খাদ্য বা পানীয় গ্ৰহণৰ ফলতেই খাদ্যত বিষক্ৰিয়া হয়। উৎপাদন, প্ৰক্ৰিয়াকৰণ, প্ৰস্তুতি বা সংৰক্ষণৰ সময়ত এই দূষক পদাৰ্থবোৰ খাদ্য শৃংখলত প্ৰৱেশ কৰিব পাৰে।

বেক্টেৰিয়া

কমকৈ সিজোৱা মাংস, হাঁহ-কুকুৰা, কণী সঘনাই ইয়াৰ উৎস। কোঠাৰ উষ্ণতাত বেছি সময় ৰখা খাদ্যতো বেক্টেৰিয়া বৃদ্ধি পাব পাৰে।

ভাইৰাছ

খাদ্য বিষক্ৰিয়াৰ সৃষ্টি কৰিব পৰা ভাইৰাছৰ উদাহৰণ হ’ল ন’ৰ’ভাইৰাছ আৰু হেপাটাইটিছ এ।এই ভাইৰাছবোৰ দূষিত খাদ্য বা পানীৰ জৰিয়তে বিয়পিব পাৰে।

পৰজীৱী

গিয়াৰ্ডিয়া আৰু টক্সোপ্লাজমাৰ দৰে পৰজীৱীয়ে খাদ্য আৰু পানী দূষিত কৰিব পাৰে। কমকৈ সিজোৱা মাংস আৰু দূষিত পানী সাধাৰণ উৎস।

বিষাক্ত পদাৰ্থ

কিছুমান বেক্টেৰিয়াই বিষাক্ত পদাৰ্থ উৎপন্ন কৰে, যিয়ে খাদ্যত বেক্টেৰিয়া বা বেক্টেৰিয়া নাথাকিলেও অসুস্থতাৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে।

এই বিষাক্ত পদাৰ্থবোৰ তাপত স্থিৰ হ’ব পাৰে, অৰ্থাৎ ৰন্ধা-বঢ়া কৰিলে হয়তো ধ্বংস নহ’বও পাৰে।

ফ্ৰীজত দীৰ্ঘদিনলৈ খাদ্য সামগ্ৰী থোৱা

বহুলোকে ফ্ৰীজত খাদ্য সামগ্ৰী থৈ বহুদিনলৈ খায় থাকে। কিন্তু, ফ্ৰীজ যিকোনো খাদ্য সামগ্ৰী এক-দুই সপ্তাহতকৈ বেছি দিন থ'ব নালাগে। বহুদিন ফ্ৰীজত থোৱা বস্তু খালেও খাদ্যৰ বিষক্ৰিয়া হ'ব পাৰে।  

অন্যান্য কাৰকসমূহ

ভালকৈ হাত নোধোৱা ব্যক্তিয়ে প্ৰস্তুত কৰা খাদ্য খালেও বিষক্তিয়া হ’ব পাৰে। ঢাকনি নিদিয়াকৈ থোৱা খাদ্যও বিষক্ৰিয়াৰ অন্যতম কাৰণ। ঢাকনি দি নৰখাৰ ফলত খাদ্যত জেঠী, পইতাচোৰা, নানান পোক-পৰুৱা আদি পৰি খাদ্য বিষাক্ত কৰে। সেয়েহে, সদায় খাদ্য ঢ়াকি ৰাখিব লাগে।

খাদ্যৰ বিষক্ৰিয়া সংক্ৰামক নে ?

খাদ্য বিষক্ৰিয়াৰ দ্বাৰা বিয়পি পৰা সংক্ৰমণ সংক্ৰামক। যেতিয়া আপুনি সংক্ৰমিত হয়, তেতিয়া বমি বা মলৰ সৰু সৰু কণিকাৰ জৰিয়তে বীজাণু বিয়পাব পাৰে। এই কণাবোৰ পৃষ্ঠত বা আপোনাৰ আঙুলিত ৰৈ থাকিব পাৰে। সেই পৃষ্ঠবোৰ স্পৰ্শ কৰিলে বা আপুনি তেওঁলোকৰ খাদ্য স্পৰ্শ কৰিলে ইহঁত আন এজন ব্যক্তিলৈ স্থানান্তৰিত হ’ব পাৰে। খাদ্যৰ বিষক্ৰিয়াৰ সংক্ৰমণ ওচৰৰ পৰা দ্ৰুতগতিত বিয়পিব পাৰে।

খাদ্যৰ বিষক্ৰিয়াৰ জটিলতা

এই বিষক্ৰিয়া কেতিয়াবা গুৰুতৰ তথা মাৰাত্মকও হ’ব পাৰে। খাদ্যত বিষক্ৰিয়া হোৱাৰ ফলত হোৱা গুৰুতৰ স্বাস্থ্য সমস্যাবোৰ হৈছে- 

গৰ্ভপাত 

বৃদ্ধি পোৱা ভ্ৰুণৰ বাবে লিষ্টেৰিয়াৰ সংক্ৰমণ বিশেষভাৱে বিপজ্জনক। এই বেক্টেৰিয়াই স্নায়ুৰ ক্ষতিৰ লগতে ভ্ৰণৰ মৃত্যু পৰ্যন্ত হ’ব পাৰে।

বৃক্কৰ ক্ষতি

খাদ্যৰ বিষক্ৰিয়াৰ ফলত হেম’লাইটিক ইউৰেমিক চিনড্ৰম (HUS) আৰু বৃক্ক বিকল হ’ব পাৰে।

বাতবিষ

ছালমনেলা আৰু কেম্পাইলবেক্টেৰ বেক্টেৰিয়াই দীৰ্ঘদিনীয়া বাতবিষ আৰু গাঁঠিৰ ক্ষতি কৰিব পাৰে।

স্নায়ুতন্ত্ৰ, মগজুৰ ক্ষতি

কিছুমান বেক্টেৰিয়া বা ভাইৰাছৰ ফলত মগজুৰ সংক্ৰমণ যাক মেনিনজাইটিছ বুলি কোৱা হয়। আন কিছুমানে Guillain-Barré syndrome নামৰ স্নায়ুজনিত বিকাৰৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে।

খাদ্যৰ বিষক্ৰিয়াৰ চিকিৎসা কি?

বেছিভাগ ক্ষেত্ৰতে ঘৰতে ইয়াৰ চিকিৎসা কৰিব পাৰি। এই সময়ছোৱাত খুব বেছিকৈ পানী খাব লাগে। যাতে শৰীৰটো হাইড্ৰেটেড হৈ থাকে। ইয়াৰ ফলত শৰীৰত ইলেক্ট্ৰলাইটৰ ভাৰসাম্য ৰক্ষা কৰাত সহায়ক হয়।

এই বিষক্ৰিয়াৰ ঔষধ আছেনে ?

কিছুমান বিশেষ ধৰণৰ সংক্ৰমণৰ বাবে এন্টিবায়টিক বা এন্টিপেৰাচাইটিক ঔষধৰ চিকিৎসাৰ প্ৰয়োজন হ’ব পাৰে। বেছিভাগ সময়তে এন্টিবায়টিকে সহায় নকৰে। আৰু কিছুমান ক্ষেত্ৰত ইহঁতে খাদ্য বিষক্ৰিয়া আৰু অধিক গুৰুতৰ কৰি তুলিব পাৰে। সেয়েহে, সামান্য অসুস্থ অনুভৱ কৰিলেও লগে লগে চিকিৎসক পৰামৰ্শ ল'ব আৰু পানী খাব।

কেনেকৈ প্ৰতিৰোধ কৰিব ?

পৰিষ্কাৰ-পৰিচ্ছন্নতা

সকলো খাদ্য সামগ্ৰী খুব ভালকৈ পৰিষ্কাৰ পানীত ধুব লাগে। ব্যৱহাৰৰ আগতে হাত আৰু বাচন-বৰ্তন ধুই ল'ব । আপোনাৰ খাদ্যই স্পৰ্শ কৰিব পৰা সকলো পৃষ্ঠ পৰিষ্কাৰ কৰি বীজাণুমুক্ত কৰক। ইয়াৰ ভিতৰত কাটিং বৰ্ড, কাউণ্টাৰটপ, পাকঘৰত ব্যৱহৃত কাপোৰ আৰু প্লেট আদি অন্যতম।

কিছুমান খাদ্য সামগ্ৰী পৃথকে ৰাখিব

কেঁচা মাছ-মাংস কণী উৎপাদিত সামগ্ৰীৰ পৰা আঁতৰত ৰাখিব লাগে। ৰান্ধিলে মাংসত থকা বীজাণুবোৰ মৰি যায়। কিন্তু সেই বীজাণুবোৰে যদি নৰন্ধা খাদ্য স্পৰ্শ কৰে, তেন্তে সেইবোৰ বিয়পিব পাৰে।

ৰান্ধোতে সাৱধান হ'ব

মাংস আৰু সাগৰীয় খাদ্য সঠিক উষ্ণতাত ভালদৰে ৰান্ধিব যাতে বীজাণু নাশ হয়। বেছি জুইত ৰান্ধিলে মাংসৰ ভিতৰভাগ কেঁচা হৈয়ে থাকে।

ঠাণ্ডা খাদ্য

প্ৰস্তুত কৰা খাদ্য ৰন্ধাৰ দুঘণ্টাৰ ভিতৰত ফ্ৰীজ থ'ব লাগে। ইয়াৰ ফলত বেক্টেৰিয়া বৃদ্ধিৰ পৰা ৰক্ষা পাব পাৰি। গ্ৰেভি আৰু মেয়নেজৰ দৰে চচবোৰ বাহিৰত থকাৰ সময়ত ঠাণ্ডা কৰি ৰাখিব লাগে।

খাদ্যৰ ম্যাদ

বহু লোকেই খাদ্যৰ পেকেটত লেখি থোৱা ম্যাদ উকলাল তাৰিখ পৰীক্ষা নকৰি ম্যাদ উকলাৰ পাছতো সেইসমূহ ৰন্ধনত ব্যৱহাৰ কৰে। যিয়ে খাদ্যত বিষক্ৰিয়া কৰে।