আছামীৰ পক্ষত মহাধিবক্তা!

মৃদুল কুমাৰ সন্দিকৈ

গুৱাহাটীৰ উচ্চ ন্যায়ালয়ত এক জামিন বিচৰাৰ আবেদনৰ শুনানি চলি আছিল। জামিন বিচৰা সেই গোচৰৰ জামিন আবেদন নম্বৰ ২৭৮৭/২০২৫। গৌৰৱ আগৰৱালা নামৰ ব্যক্তিজনৰ জামিন আবেদনৰ গোচৰৰ এই শুনানিত অংশ লৈছিল এজন জ্যেষ্ঠ অধিবক্তা দেৱজিৎ শইকীয়াই। 

২৮.৯৫ কোটি টকা জি এছ টি ফাঁকি দিয়াৰ অভিযোগত গ্ৰেপ্তাৰ কৰা হৈছিল ব্যৱসায়ী আগৰৱালাক। ১৯ আগষ্ট, ২০২৫ ত ব্যৱসায়ীগৰাকীক গ্ৰেপ্তাৰ কৰিছিল ডাইৰেক্টৰ জেনেৰেল অৱ জি এছ টি ইণ্টেলিজেন্সৰ গুৱাহাটী সংমণ্ডল ইউনিটে।

অভিযুক্ত আগৰৱালাক জি এছ টি ইণ্টেলিজেন্সে সম্পূৰ্ণ সহযোগ কৰাৰ পাছতো তদন্তৰ গাইডলাইন ভংগ কৰি গ্ৰেপ্তাৰ কৰাৰ যুক্তি দৰ্শালে দেৱজিৎ শইকীয়াই। ইফালে জি এছ টি বিভাগৰ হৈ প্ৰতিনিধিত্ব কৰা বিভাগটোৰ অধিবক্তা এছ চি কায়েলৰ সেই যুক্তি তৰ্কৰ কালতেই এক আপত্তি দৰ্শালে। 

২৮  আগষ্ট, ২০২৫ ৰ ঘটনা এয়া। জি এছ টি অধিবক্তা কায়েলৰ মতে কেন্দ্ৰ আৰু ৰাজ্যৰ মাজত জি এছ টিৰ কৰ ৫০/৫০ অনুপাতত ভাগ বটৰোৱা হয়। তেনেস্থলত দেৱজিৎ শইকীয়াই এই গোচৰক প্ৰতিনিধিত্ব কৰাত আপত্তি আছে। কিয়নো দেৱজিৎ শইকীয়া অসম চৰকাৰৰ মহাধিবক্তা।

সেই সময়ত দেৱজিৎ শইকীয়াই সমগ্ৰ বিষয়টো ব্যক্তিগতকৰণ কৰা হৈছে বুলি মন্তব্য কৰি আপত্তি দৰ্শাই। ইয়াকে লৈ তীব্ৰ বাকবিতণ্ডা চলে দুয়োৰে মাজত। আদালতে গোচৰটোত বিষয়বস্তুৰ গুৰুত্ব বুজি গোচৰৰ পৰৱৰ্তী শুনানিৰ দিন ১ ছেপ্টেম্বৰ ২০২৫ ধাৰ্য কৰে সেইদিনা। 

তাৰ পাছতে এক চৰ্চা আৰু বিতৰ্কৰ সূচনা হ’ল। জি এছ টিৰ ফাঁকি দিয়া গোচৰত গ্ৰেপ্তাৰ হোৱা অভিযুক্তৰ হৈ অসম চৰকাৰৰ মহাধিবক্তাই ওকালটি কৰাৰ ঘটনাক লৈ তীব্ৰ প্ৰতিক্ৰিয়া ব্যক্ত কৰিলে জ্যেষ্ঠ অধিবক্তাসকলে। 

এনে অভিযুক্তৰ জামিনৰ বাবে খোদ ৰাজ্যৰ মহাধিবক্তা অৱতীৰ্ণ হোৱাটো অনুচিত বুলি মন্তব্য কৰিলে বাৰ কাউন্সিল অৱ আছামে। এগৰাকী মহাধিবক্তাই তেনে কৰাটো অনুচিত বুলি সামাজিক মাধ্যমতো চৰ্চা হ’ল। প্ৰতিক্ৰিয়া ব্যক্ত কৰিলে গুৱাহাটী হাই ক’ৰ্ট বাৰ এছোচিয়েছনৰ সভাপতি তথা বিশিষ্ট অধিবক্তা কমল নয়ন চৌধুৰীয়ে। 

চৰকাৰী মহাধিবক্তা এগৰাকীয়ে এইধৰণৰ গোচৰত ওকালটি কৰাটো আইনৰ ইতিহাসতেই বিৰল বুলি তেওঁ মন্তব্য কৰিলে। লগতে ৰাজ্য আৰু কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰ জড়িত হৈ থকা জি এছ টিৰ দৰে বিষয় এটাত এগৰাকীৰ মহাধিববক্তাই অভিযুক্তৰ হৈ এই আইনী যুঁজ দিয়াটো নৈতিক ভাৱে অনুচিত আৰু লাজৰ বিষয় বুলি ক’লে। 

বিভিন্ন সময়ত ইয়াক লৈ চৰ্চা হ’ল। এই সন্দৰ্ভত ভাৰতৰ আইন মন্ত্ৰণালয়ৰ তৰফৰ পৰাও বিভিন্ন অফিচ মেম’ৰেণ্ডামৰ জৰিয়তে নিৰ্দেশনা দিয়া আছে। ২০১৪ চনৰ ২৪ অক্টোবৰত ভাৰত চৰকাৰৰ ‘মিনিষ্ট্ৰী অৱ ল এণ্ড জাষ্টিছ ডিপাৰ্টমেণ্ট অফ লিগেল এফেয়াৰছ’ৰ সচিবে এখন অফিচ মেম’ৰেণ্ডাম জাৰি কৰিছিল। 

সেই মেম’ৰেণ্ডামৰ বিষয় আছিল চৰকাৰী অধিবক্তা বা চৰকাৰৰ দ্বাৰা দায়িত্ব প্ৰাপ্ত অধিবক্তাই ব্যক্তিগত এনে গোচৰত এগৰাকী অধিবক্তা হিচাপে অৱতীৰ্ণ হ’ব পাৰেনে নোৱাৰে। চৰাকাৰী সেই মেম’ৰেণ্ডামত উল্লেখ থকা মতে আইন মন্ত্ৰণালয় তথা এই বিভাগটোৱে এনেধৰণৰ বহু অনুৰোধযুক্ত আবেদন পায়। 

যিবোৰ আবেদনত ল অফিচাৰে সেই ব্যক্তিগত গোচৰসমূহত প্ৰতিনিধিত্ব কৰাৰ অনুমতি বিচাৰে। এই মেম’ৰেণ্ডামত উল্লেখ থকা মতে ল অফিচাৰ (কণ্ডিছন এণ্ড ছাৰ্ভিছ) ৰুলছ ৮(১) ১৯৮৭ অনুসৰি তেনে কৰিব নোৱাৰি। 

চৰকাৰৰ দ্বাৰাই নিয়োজিত অধিবক্তা হৈ চৰকাৰৰ বিৰুদ্ধে কোনো ব্যক্তিগত পক্ষৰ হৈ আইনী যুঁজত অৱতীৰ্ণ হ’ব নোৱাৰা কথাই এই মেম’ৰেণ্ডামত উল্লেখ কৰা হৈছে। অতি বিশেষ পৰিস্থিতি আৰু অতি বিশেষ গোচৰৰ ক্ষেত্ৰত তেনে কৰাতো পৃথক বিষয় বুলি কোৱা হৈছে এই অফিচ মেম’ৰেণ্ডামত। 

সেই সন্দৰ্ভত ২০১১ ৰ ২৬ আগষ্টত আৰু ২০১২ ৰ ৫ আগষ্টটো অনুৰূপ ধৰণৰ অফিচ মেম’ৰেণ্ডাম জাৰি কৰাৰ কথাও উল্লেখ কৰা হৈছিল। ২০১১ ৰ ২৬ আগষ্টৰ অফিচ মেম’ৰেণ্ডামতো ভাৰত চৰকাৰৰ ‘মিনিষ্ট্ৰী অৱ ল এণ্ড জাষ্টিছ ডিপাৰ্টমেণ্ট অফ লিগেল এফেয়াৰছ’ৰ যুটীয়া সচিব তথা লিগেল এডভাইজাৰ এম এ খান ইউছুফে অনুৰোপ কথাই উল্লেখ কৰি গৈছে। 

সেয়েহে এই বিষয়টোক লৈ যথেষ্ট চৰ্চা আৰু বিতৰ্কৰ সূত্ৰপাত অধিবক্তাসকলৰ মাজত হৈছে। অসমত ১৯৩৯ চনতে প্ৰথমগৰাকী এডভ’কেট জেনেৰেল  অৰ্থাৎ মহাধিবক্তা নিযুক্তি দিয়া হৈছিল। তেওঁ আছিল ৰায় বাহাদুৰ। ১৯৩৯ চনৰ পৰা ১৯৪৩ চনলৈ এই পদবীত তেওঁ আছিল। 

১৯৪৩ চনৰ পৰা ১৯৪৬ পৰেশ লাল চোম, ১৯৪৬ ৰ পৰা ১৯৫১ লৈ ফখৰুদ্দিন আলী আহমেদ, ১৯৫২ চনৰ পৰা ১৯৬১ চনলৈ এছ এম  লাহিৰী, ১৯৬১ ৰ পৰা ১৯৭০ লৈ আৰু ১৯৭৮ ৰ পৰা ১৯৮০ লৈ বি চি বৰুৱাই মহাধিবক্তাৰ দায়িত্ব পালন কৰিছিল। তাৰ মাজতে ১৯৭০ ৰপৰা ১৯৭১ লৈ ৰাজ্যখনৰ মহাধিবক্তা আছিল জে চি মেধি। 

১৯৮১ ৰ পৰা ১৯৮৩ লৈ আব্দুল মুহিব মজুমদাৰ, ১৯৮৩ ৰ পৰা ৮৬ আৰু ১৯৯৩ ৰ পৰা ১৯৬ লৈ এছ এন ভূঞা, ১৯৮৬ ৰপৰা ১৯৯০ লৈ পি কে গোস্বামী, ১৯৯০ আৰু ১৯৯৬ ৰ পৰা ২০০১ লৈ পি জি বৰুৱা, ১৯৯০ ৰ পৰা ১৯৯৩ লৈ এ আৰ বৰঠাকুৰ, ২০০১ ৰ পৰা ২০১৪ লৈ এ কে ফুকন, ২০১৪ ত কমল নয়ন চৌধুৰী, ২০১৪ ৰ পৰা ২০১৬ লৈ অতুল চন্দ্ৰ বুঢ়াগোঁহাই, ২০১৬ ৰ পৰা ২০১৭ লৈ চিন্ময় চৌধুৰীয়ে এই গুৰু দায়িত্ব পালন কৰিছিল ৰাজ্যখনত। 

তাৰ পৰৱৰ্তী সময়ত ২০১৭ ৰ পৰা ২০২১ লৈ ৰমেশ চন্দ্ৰ বৰপাত্ৰগোঁহাই, ২০১৭ ত দেৱজিৎ শইকীয়াক এই দায়িত্ব দিয়া হৈছিল। ২০২১ ৰ পৰা বৰ্তমানলৈকে দ্বিতীয়বাৰৰ বাবে শইকীয়া অসমৰ মহাধিবক্তাৰ পদত অধিষ্ঠিত হৈ আছে। 

এই গোচৰটো যিহেতু জি এছ টি কেন্দ্ৰিক আৰু অতি স্পৰ্শকাতৰ সেয়েহে ইয়াক লৈ এজন মহাধিবক্তাই অভিযুক্তৰ পক্ষৰ হৈ আইনী যুঁজত নমাক লৈ নৈতিক প্ৰশ্ন উত্থাপন হৈছে। উল্লেখযোগ্য যে, ‘ডাইৰেক্টৰ জেনেৰেল অৱ জি এছ টি ইণ্টেলিজেন্স’-এ সদৰি কৰা তথ্য অনুসৰি এটা চক্ৰই উত্তৰ পূৰ্বাঞ্চলৰ কেইবাখনো ৰাজ্যত ৫০০ কোটিৰো অধিক জি এছ টি জালিয়াতি কৰিছে। 

সেই জালিয়াতিৰ আঁত ধৰিয়েই গ্ৰেপ্তাৰ কৰা হৈছে চক্ৰটোৰ সৈতে জড়িত কেইবাজনো লোকক। শেহতীয়াকৈ গ্ৰেপ্তাৰ কৰা হৈছিল গৌৰৱ আগৰৱালা, দীপক আগৰৱালা, বিনোদ আগৰৱালা আৰু গুড্ডো সিঙক। গৌৰৱ আগৰৱালা গেম ভিলেজৰ সমীপত থকা ‘সাংগ্ৰী লা টাৱাৰ’ত থকা বাসভৱনত তালাচীও চলাইছিল ডাইৰেক্টৰ জেনেৰেল অৱ ইণ্টেলিজেন্সৰ গুৱাহাটীৰ জ’নেল কাৰ্যালয়ৰ বিষয়াই।

মহাধিবক্তা এগৰাকীয়ে এনে আইনী যুঁজত কোনো ব্যক্তিগত পক্ষৰ হৈ পৰোক্ষ, প্ৰত্যক্ষভাৱে চৰকাৰৰ বিৰুদ্ধে অৱতীৰ্ণ হোৱাটো সাধাৰণ দৃষ্টিৰেই এটা ভাল নলগা অযুক্তিৰ কথা। সেয়েহে এই বিষয়টোক লৈ অধিবক্তা সমাজ আৰু আইন, আদালতৰ খবৰ ৰখা সচেতন লোকসকল আচৰিত হৈছে।