ভাৰতৰ জল অস্ত্ৰঃ পাকিস্তানত সৃষ্টি আতংকৰ

ডিজিটেল ডেস্ক: ভাৰতে সিন্ধু জল চুক্তি (আই ডব্লিউ টি) পুনৰ আলোচনা বা বাতিল কৰাৰ সিদ্ধান্তই পাকিস্তানত আতংকৰ সৃষ্টি কৰিছে। দক্ষিণ এছিয়াৰ ভূ-ৰাজনীতিক নতুন ৰূপ দিব পৰা পদক্ষেপক লৈ স্বাভাৱিকতেই সমগ্ৰ বিশ্বতে চৰ্চা হৈছে। যুদ্ধ আৰু দশক দশক ধৰি উত্তেজনাৰ পাছতো দুয়োখন দেশৰ মাজত এই চুক্তি চলি আছিল।  ১৯৬০ চনত বিশ্ব বেংকৰ মধ্যস্থতাত স্বাক্ষৰিত আই ডব্লিউ টিয়ে ভাৰতক তিনিখন পূব নদী (ৰবি, বিয়াছ, ছাটলেজ) আৰু তিনিখন পশ্চিম নদী (সিন্ধু, ঝেলুম, চেনাব) মূলতঃ পাকিস্তানক আবণ্টন দিছিল।

সিন্ধু অৱবাহিকা হৈছে পাকিস্তানৰ জীৱনৰেখা। পশ্চিম নদীসমূহে পাকিস্তানৰ প্ৰায় ৭৬% পানী যোগান ধৰে, ইয়াৰ ৮০% কৃষিভূমিত জলসিঞ্চন কৰে আৰু ৯০% খাদ্য উৎপাদনত সহায় কৰে। বাৰ্ষিক মাত্ৰ ২৪০ মিলিমিটাৰ বৰষুণৰ ফলত পাকিস্তানে ৯০% মিঠা পানীৰ বাবে এই নদীসমূহৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল, ২৪ কোটিতকৈ অধিক লোকক টিকিয়াই ৰাখে। প্ৰায় ৪০% শ্ৰমিক শক্তি নিয়োগ কৰা আৰু জিডিপিত ২৪% অৰিহণা যোগোৱা কৃষি বিশ্বৰ অন্যতম বৃহৎ খাল ব্যৱস্থাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল। এই নদীসমূহৰ দ্বাৰা পানী যোগান ধৰা টাৰবেলা আৰু মংগলাৰ দৰে বান্ধেও পাকিস্তানৰ বিদ্যুতৰ এক বৃহৎ অংশ শক্তি প্ৰদান কৰে।

কিন্তু এতিয়া পাকিস্তানৰ পানীৰ সংকট অধিক ভয়াৱহ হৈ পৰিব। জলসিঞ্চনৰ অভাৱ,পানীৰ প্ৰয়োজন হোৱা শস্য, আৰু অদক্ষ ব্যৱস্থাপনাৰ বাবে এতিয়া যাতনা ভুগিব দেশখনৰ কৃষকে। উল্লেখযোগ্য যে, ২০১৮ চনৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় মুদ্ৰা নিধিৰ প্ৰতিবেদনত তীব্ৰ পানীৰ নাটনিৰ সন্মুখীন হোৱা দেশসমূহৰ ভিতৰত পাকিস্তানক তৃতীয় স্থান দিয়া হৈছে। জলবায়ু পৰিৱৰ্তন আৰু হিমবাহৰ গলনাংকই প্ৰথম অৱস্থাত প্ৰবাহ বৃদ্ধি কৰাৰ পিছত ২০৩০ চনৰ ভিতৰত পানীৰ শীৰ্ষ স্তৰ হ্ৰাস কৰাৰ আশা কৰা হৈছে।

যদি ভাৰতে আই ডব্লিউ টি বাতিল কৰি সিন্ধু, ঝেলুম, চেনাবক বাধা দিয়ে, তেন্তে পাকিস্তানৰ বাবে ইয়াৰ পৰিণতি এপ’কেলিপ্টিক হ’ব। বিশেষজ্ঞসকলে অনুমান কৰিছে যে, পানীৰ উপলব্ধতা ৭০% পৰ্যন্ত হ্ৰাস পাইছে, যাৰ ফলত পঞ্জাৱ আৰু সিন্ধৰ দৰে উৰ্বৰ প্ৰদেশসমূহ শুষ্ক অৰণ্যলৈ পৰিণত হৈছে। ইতিমধ্যে ৮০% খেতি কৰা মাটিত খেতি কৰা ঘেঁহু আৰু ধানৰ উৎপাদনত ব্যাপক ক্ষতি হ’ব, যাৰ ফলত খাদ্যৰ নাটনি আৰু মূল্যবৃদ্ধিৰ সূচনা হ’ব। খাদ্য আৰু কৃষি সংস্থাই অনুমান কৰিছে যে, জলসিঞ্চনৰ ৫০% কৰ্তনে উৎপাদন আধালৈ হ্ৰাস কৰিব পাৰে, যাৰ ফলত লাখ লাখ লোক ক্ষুধা আৰু দৰিদ্ৰতাত ডুব যাব পাৰে।

পাকিস্তানৰ মুঠ জনসংখ্যাৰ ৬৮% গ্ৰাম্য জনসংখ্যাই গণ স্থানান্তৰৰ সন্মুখীন হ’ব পাৰে। লাহোৰ আৰু কৰাচীৰ দৰে চহৰে জলবায়ু শৰণাৰ্থীক শোষণ কৰি আন্তঃগাঁথনিৰ ক্ষেত্ৰত টান ঘটাব আৰু অশান্তিৰ সৃষ্টি কৰিব। ৩০% বিদ্যুৎ উৎপাদন কৰা জলবিদ্যুৎৰ ক্ষতিৰ ফলত বিদ্যুৎ বিচ্ছিন্ন হ’ব, উদ্যোগ পংগু হৈ পৰিব আৰু অৰ্থনৈতিক অস্থিৰতা গভীৰ হ’ব। ইতিমধ্যেই ছ’চিয়েল মিডিয়াই এই আতংক প্ৰতিফলিত হৈছে, পাকিস্তান “মৰুভূমি” হোৱাৰ ভয়াৱহ ভৱিষ্যদ্বাণী কৰিছে বিভিন্নজনে।